кез болу

екі кез сиса — два аршина ситца

кез болу — встретиться; наткнуться

кезі келгенде — при удобном случае

бір кезде — когда-то, в одно время; вдруг

жас кезде — в молодости

набрести на тропу — соқпақ жолға кез болу

набрести на верное решение задачи — есептің дұрыс шешіміне тап болу

в музей набрело много народа — мұражайға көп халық жиналып қалды

to fall asleep — ұйыктап кету

to fall sick — ауырып қалу

to fall into a rage — ашулану

to fall into error — қателесу

to fall in love — ғашық болу

to fall across — кездейсок кездесу

to fall away — қайту, кету, солу, жоғалу

to fall back — шегіну

to fall behind — артта қалу

to fall down — сұлау

to fall for — бірдемеге қызығу

to fall in with — кездесіп қалу, келісу

to fall off — төмен түсу

to fall on — шабуыл жасау

to fall out — ұрысу, кез болу

to fall over — сүріну

to fall through — сәтсіздікке үшырау

up to — шұғылдану, істеу

up and down — барлық жерден, ілгері-кейін

up against — кездесу, кез болу

Қазір біз тауарлардың жеткізіліміне байланысты мәселелерді талқылауға тиіспіз.

Сіздерде бізге Х үлгісіндегі машиналарды жеткізіп беруге мүмкіндік бар ма?

Бізде керек машиналарды (тауарларды) жеткізіп беруге мүмкіндік бар (жоқ).

Әуелі біз машиналардың (тауарлардың) маркалары (сұрыптары) туралы мәселелерді келісіп алуға тиіспіз.

Жеткізу мүмкіндігі туралы біз сіздерге ең таяу уақытта хабарлаймыз.

Біз жеткізілім шарттарын талқылауымыз керек.

Сіз мұны қалай түсінесіз?

Мен бұған тауарларды жеткізу тәсілдері, сондай-ақ жүкті жеткізу кезіндегі міндеттерді:

- жеткізуге жұмсалатын шығындарды

- тауарларға құқықтарды

- тауардың кездейсоқ жоғалғаны және бүлінгені үшін тәуекелді бөлісу жатады деп ойлаймын.

Мен тауарды тасымалдау үшін... пайдалануды ұсынамын.

- автожол көлігін

- су көлігін

- теміржол көлігін

- пошта жөнелтімін

Сатушы жүкті жеткізу кезінде көлік шығынын:

- теміржолмен өз елінің мемлекеттік шекарасына дейін;

- сатып алушының жүк автомашиналарымен тауарды ауыстырып тиейтін жерге дейін;

- су көлігімен;

- ФОБ жеткізілімі кезінде тауарды су көлігімен кеме бортына тиеу сәтіне дейін;

- СИФ немесе КАФ жеткізілімі кезінде кеменің жүк түсірілетін портқа келген сәтіне дейін;

- әуе көлігімен тасымалдауда тауарды сатушы еліндегі әуе қатынасы ұйымына одан әрі тасымалдау үшін табыстаған сәтке дейін;

- поштамен жөнелтуде тиісті мекенге дейін көтереді.

Жеткізілім күні қай күннен есептеледі?

Жеткізілім күні деп...

- автомобиль көлігінде сатып алушының көлік құралдары тауарды қабылдап алғанын қуаттайтын құжаттағы күн есептеледі

- су көлігінде коносамент (су жүкқұжаты) күні есептеледі

- әуе көлігінде әуе қатынасы жүкқұжатының күні есептеледі

- теміржол көлігінде теміржол жүкқұжатындағы мөртабанда көрсетілген күн есептеледі

- пошта жөнелтімі кезінде пошта түбіршегіндегі күн есептеледі.

Меншік құқығы, сондай-ақ тауардың кездейсоқ жоғалу немесе бүліну қауіпі сатушыдан сатып алушыға қашан ауысады?

Бұл өзгерістер тауар сатушыдан сатып алушыға табысталған сәтте болады.

Тауар сатушыдан сатып алушыға... табысталады.

- су тасымалы кезінде тауар кеме борты арқылы жүк тиелетін портта қайта тиелген сәтте

- теміржол, автомобиль және әуе тасымалдары кезінде тауарды сатушы елінің көлік құралдарынан сатып алушы елінің көлік құралдарына қайта тиеу кезінде

- пошта жөнелтімі кезінде тауар сатушы елінің пошта идарасына өткізілген сәттен

Мен сізбен келісемін, бірақ біз сатып алушыны міндеттеменің ішінара немесе толық орындалмағаны үшін, демек тауардың сақталғандығы үшін жауапкершіліктен босату талап етілетін оқиғаларды да талқылауымыз керек.

Сіздің ойыңызша, бұған қандай оқиғалар жатқызылуы мүмкін?

Менің ойымша, бұл оқиғалар еңсерілмейтін күш жағдайларының салдары болуға тиіс.

Біз "еңсерілмейтін күш" ұғымы деп нені түсінеміз?

Қанекей, келісіп алайық, "еңсерілмейтін күш" ұғымы деп біз төтенше сипаттағы оқиғаларды, мысалы, зілзаланы, ауа райының күтпеген жерден күрт өзгеруін және міндеттемелердің орындалуы мүмкін болмайтын құбылыстарды түсінеміз.

Меніңше, осы жағдайларды екі тарап та қолдайтын шарттарды талқылап алу қажет сияқты.

Менің пікірімше, мұнда екі шарт сақталуға тиіс:

Біріншіден, осы жағдайларға тап болған тарап екінші тарапқа осы жағдайлардың басталғаны мен аяқталғаны туралы жазбаша хабарлауға тиіс.

Екіншіден, бұл жағдайларды ел өкіметінің сауда палатасы немесе басқа құзыретті орталық органы куәландыруға тиіс.

Сейчас мы должны обсудить вопросы, связанные с поставками товаров.

Есть ли у вас возможность поставить нам машины типа X?

У нас есть возможность (нет возможности) поставить вам нужные машины (товары).

Вначале мы должны согласовать вопросы о марках (сортах) машин (товаров).

О возможности поставок мы вам сообщим в самое ближайшее время.

Нам следует обсудить условия поставок.

Что вы понимаете под этим?

Я полагаю, что сюда относятся способы доставки товаров, а также распределение обязанностей во время доставки груза:

- расходов за доставку

- прав на товары

- риска за случайную утрату и повреждение товара.

Я предлагаю использовать для перевозки товара...

- автодорожный транспорт

- водный транспорт

- железнодорожный транспорт

- почтовые отправления.

Продавец несет транспортные расходы при доставке груза:

- по железной дороге до государственной границы своей страны;

- на грузовых автомашинах покупателя до места перегрузки товара;

- водным транспортом;

- при поставках ФОБ, до момента погрузки товара на борт судна водным транспортом;

- при поставках СИФ или КАФ, до момента прибытия судна в порт выгрузки;

- воздушным транспортом до момента передачи товара организации воздушного сообщения в стране продавца для дальнейшего следования;

- по почте до пункта назначения.

Какая дата считается датой поставки?

Датой поставки...

- в автомобильном транспорте считается дата документа, подтверждающего принятие товара транспортными средствами покупателя

- в водном транспорте считается дата коносамента (водной накладной)

- в воздушном транспорте считается дата грузовой накладной воздушного сообщения

- в железнодорожном транспорте считается дата штемпеля на железнодорожной накладной

- при почтовых отправлениях считается дата почтовой квитанции.

Когда переходит от продавца к покупателю право собственности, а также риск случайной утраты или повреждения товара?

Эти изменения происходят в момент передачи товара от продавца покупателю.

Передача товара от продавца покупателю происходит...

- при водных перевозках в момент перегрузки товара через борт судна в порту отгрузки

- при железнодорожных, автомобильных и воздушных перевозках при перегрузке товара с транспортных средств страны продавца на транспортные средства страны покупателя

- при почтовых отправлениях с момента сдачи товара почтовому ведомству страны продавца.

Я согласен с вами, но нам следует обсудить и такие случаи, когда требуется освобождать покупателя от ответственности за частичное или полное неисполнение обязательств, следовательно, за сохранность товара.

Как вы думаете, какие случаи могут быть отнесены сюда?

Я думаю, что эти случаи должны быть следствием обстоятельств непреодолимой силы.

Что мы будем понимать под понятием "непреодолимая сила"?

Давайте договоримся, что под понятием "непреодолимая сила" мы будем понимать обстоятельства чрезвычайного характера, например, землетрясение, неожиданные резкие изменения погоды и явления, которые делают невозможным исполнение обязательств.

Мне кажется, необходимым обсудить условия, при которых эти обстоятельства признаются обеими сторонами.

По моему мнению, здесь должны быть соблюдены два условия:

Во-первых, та сторона, для которой возникли эти обстоятельства, должна письменно оповестить другую сторону о начале и конце этих обстоятельств.

Во-вторых, эти обстоятельства должны быть удостоверены торговой палатой или другим компетентным центральным органом власти страны.

Актив операциялардың мақсаты неде?

Актив операциялар – банкінің меншікті және тартылынды қаражатын пайда алу үшін орналастыру жөніндегі операциялар. Банкінің жалпы өтемпаздығы, табыстылығы, демек, қаржылық сенімділігі мен тұрақтылығы актив операциялардың сапалы жүзеге асырылуына байланысты.

Актив операциялардың қандай түрлері бар?

Банкінің актив операциялары экономикалық мазмұнына қарай мына түрлерге бөлінеді:

- кредиттік (несиелік) операциялар;

- инвестициялық операциялар;

- кепілдікті операциялар;

- комиссиялық операциялар;

- бағалы қағаздармен жасалатын операциялар.

Банк беретін несие қандай белгілер бойынша жіктеледі?

Несие түрлі белгілеріне қарай мыналарға жіктелуі мүмкін:

- қарызгерлердің тұрпаттары бойынша – кәсіпорындарға, билік органдарына, халыққа, банкілерге берілетін несие;

- пайдалану мерзіміне қарай – қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді несие;

- қарызгердің жұмыс істеу аясына қарай – өндіріс аясының кәсіпорындарына берілетін несие және айналыс аясының кәсіпорындарына берілетін несие;

- қарызгердің тиесілі салаларына қарай – өнеркәсіпке, көлікке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына, саудаға берілетін несие;

- қамтамасыз етілу сипатына қарай – кепілді, кепілдікті, сақтандырылған, қамтамасыз етілмеген (бланкілік) несие;

- өтелу әдістеріне қарай – бір мезгілде және бөліктеп өтелетін несие.

Несие беру кезінде қандай құжаттар талап етіледі?

Несие беру кезінде банк әлуетті қарызгерден несиенің материалдық тұрғыдан қамтамасыз етілуін және қарызгердің заңи құқықтылығын сипаттайтын құжаттар пакетін талап етеді.

Осы құжаттарды егжей-тегжейлі атап бере алмас па екенсіз?

Егер несие беру кезінде талап етілетін құжаттар пакетін егжей-тегжейлі атап көрсетер болсақ, онда олар:

- құрылтай құжаттары;

- несиенің қайтарылу мүмкіндігі мен шығындардың өтелу мерзімі айқындалатын бизнес-жоспар (техникалық-экономикалық негіздеме);

- несиені алу мақсаты тиянақталған келісімшарт немесе оның көшірмесі;

- бухгалтерлік теңгерім және оның кейбір қосымшалары;

- басқа банкілермен жасасылған несие шарттары;

- кепіл немесе кепілгерлік шарты;

- несие шартында белгіленген мерзімге сәйкес несиені қайтару жөніндегі мерзімді міндеттеме-тапсырма;

- несиені алу жөніндегі шарт, онда несиенің сомасы, мерзімі мен мақсаты көрсетіледі.

Банк инвестициялық операцияларды қандай мақсатқа пайдаланады?

Инвестициялық операциялар — банкінің бірлескен шаруашылық-қаржылық және коммерциялық қызметі, сондай-ақ басқа несие ұйымдарына мерзімді салымдар түрінде орналастыру мақсатында өз қаражатын бағалы қағаздарға және үлеспұлдарға ивестициялау жөніндегі операциялары.

Қандай операциялар кепілдікті операциялар деп аталады?

Бұл белгіленген шарттар басталған кезде банкінің өз клиентінің борышын үшінші тұлғаға төлеуі кепілдігін (кепілгерлігін) беруі жөніндегі операциялар.

Банкінің комиссиялық операцияларның мәні неде?

Бұл банк өз клиенттерінің тапсырмасы бойынша орындайтын және олардан комиссиялық алым түрінде ақы алатын операциялар. Негізгі комиссиялық операциялардың қатарына:

- теңгемен және шетел валютасымен есептелетін шоттарды жүргізумен;

клиенттің есеп айырысуымен және төлемдер төлеуімен;

клиентке аударылған қаражатты алумен және оны қолма-қол ақшасыз нысанда шотқа есептеумен;

қолма-қол ақшаны шоттан алып берумен, оны шотқа салумен, сақтаумен және тасымалдаумен байланысты жасалатын есеп айырысу-кассалық операциялар жатады.

Банкілер бағалы қағаздармен операция жасау кезінде қандай атқарымдарды орындайды?

Банк комиссия шарты немесе тапсырма негізінде клиенттің есебінен және тапсыруымен бағалы қағаздарды сатып алу-сату кезінде делдалдық міндеттерді орындайды.

Бағалы қағаздармен операцияларды жүзеге асыру кезінде банкіге қандай құқықтар берілген?

Банкілер:

- бағалы қағаздар нарығында делдал қызметін жүзеге асыра алатын инвестициялық институттар;

- инвестициялық кеңесші;

- инвестициялық компания;

- инвестициялық қор ретінде әрекет етуге құқылы.

Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға қандай операциялар жатады?

Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға мыналар жатады:

- қор биржаларында құнды саналатын бағалы қағаздармен жасалатын операциялар;

- векселдермен жасалатын операциялар;

- есептеу және қайта есептеу операциялары;

вексельдерге наразылық білдіру операциялары;

- вексельдерді инкассолау, домицильдеу, акцептеу, индоссолау жөніндегі операциялар;

- вексельдік тапсырмалар беру жөніндегі операциялар;

- вексельдерді сақтау жөніндегі операциялар;

- вексельдерді аукционда сату жөніндегі операциялар.

Трастылық (сенімгерлік) операцияларға қызмет көрсетудің қандай түрлері кіреді?

Трастылық операцияларға қызмет көрсетудің мынадай түрлері кіреді:

- белгілі бір ақы үшін фирмалар мен жеке тұлғалардың қаржы істері мен меншігін басқару;

- трастылық бөлімдер арқылы өз клиенттерінің бағалы қағаздар қоржынын басқару;

- акциялар мен облигациялар шығарушы корпорацияларға агент қызметтерін көрсету;

- өсиет бойынша қамқоршылар болу;

- жекелеген бағалы қағаздарды және олардың қоржындарын сенімгерлікпен басқаруға беру;

- бағалы қағаздарға қызмет көрсетумен байланысты төлемдік атқарымдар;

- зейнетақылық және инвестициялық қорлардың активтерін басқару, т.б.

Шетел валютасымен жасалатын операцияларда қандай операциялар қамтылады?

Шетел валютасымен жасалатын операциялар:

- шетел валютасын сатып алу-сату операцияларын;

- ақша аккредитивтерін төлеуді және ұсынуды;

- шетел банкілерінің жол чектерін сатып алуды және төлеуді;

- пластикалық карталар шығаруды және оларға қызмет көрсетуді;

- халықаралық есеп айырысуды қамтиды.

Банкілер қаржы кеңесшісі ретінде әрекет еткенде қандай рөл атқарады?

Тәжірибелі мамандар жұмыс істейтін банкілер, әсіресе несиені, жинақ ақшаны оңтайлы пайдалану, қаражатты инвестициялау туралы мәселе туындаған кезде білікті кеңес бере алады.

Банкінің ақпараттық қызме-тіне қандай қызмет көрсетулер кіреді?

Банк клиенттерге белгілі бір ақы үшін коммерциялық сипатта да, бейкоммерциялық сипатта да ақпарат беретін қызметтер көрсетеді.

Банк аралық несиенің мәні неде?

Банк аралық несие – бір коммерциялық банк екінші банкіге беретін несие түрі.

Мұндай несие банк аралық нарықта сатып алынады және сатылады.

Банк аралық нарық қызметінің аясы қандай?

Банк аралық нарық – несие капиталдары нарығының бір бөлігі, мұнда банкілер несие мекемелерінің уақытша бос ақшалай ресурстарын тартып, негізінен банк аралық депозиттер нысанында белгілі бір уақытқа орналастырады.

Банк аралық нарықтың қаражаты қандай мақсат үшін пайдаланылады?

Банк аралық нарықтың қаражатын қарызгер-банкілер өзінің активтік операцияларын жабу үшін, сондай-ақ банкілердің теңгерімдерінің өтімділігін жабу үшін пайдаланады.

Банк аралық несие қандай нысанда сатып алынады және сатылады?

Банк аралық несиені сатып алу-сату еркін нарықтағы мәмілелер нысанында, сондай-ақ тығыз ынтымақтастықтағы банкілер бір-біріне өзара мүдделерден туындайтын шарттар негізінде несие беретін “жабық” нарықтағы мәмілелер нысанында берілуі мүмкін.

В чем заключается цель активных операций банка?

Активные операции – операции по размещению собственных и привлеченных средств банка для получения прибыли. От качественного осуществления активных операций зависят ликвидность, доходность, а следовательно, финансовая надежность и устойчивость банка в целом.

Какие существуют виды активных операций?

Активные операции банка в зависимости от их экономического содержания делятся на:

- кредитные (ссудные);

- инвестиционные;

- гарантийные;

- комиссионные;

- операции с ценными бумагами.

По каким признакам классифицируются кредиты, предоставляемые банком?

Кредиты могут быть классифицированы по различным признакам:

- по типам заемщиков – ссуды предприятиям, органам власти, населению, банкам;

- по срокам пользования – краткосрочные, среднесрочные, долгосрочные;

- по сфере функционирования заемщика – ссуды предприятиям сферы производства и ссуды предприятиям сферы обращения;

- по отраслям принадлежности заемщика – ссуды в промышленность, транспорт, строительство, сельское хозяйство, торговлю;

- по характеру обеспечения – залоговые, гарантированные, застрахованные, необеспеченные (бланковые);

- по методам погашения – погашаемые единовременно и частями.

Какие документы требуются при выдаче кредита?

При выдаче кредита банк требует от потенциального заемщика пакет документов, характеризующих материальную обеспеченность кредита и юридическую правомочность заемщика.

Вы не могли бы перечислить эти документы подробнее?

Если подробнее перечислить пакет документов, который требуется при выдаче кредита, то это:

- учредительные документы;

- бизнес-план (технико-экономическое обоснование), на основе которого определяются возможность возврата ссуды и срок окупаемости затрат;

- контракт или его копия, фиксирующие цель получения кредита;

- бухгалтерский баланс и некоторые приложения к нему;

- кредитные договоры с другими банками;

- договор залога или поручительства;

- срочное обязательство-поручение на возврат ссуды согласно срокам, установленным в кредитном договоре;

- заявление на получение ссуды с указанием суммы, срока и цели кредита.

В каких целях банк использует инвестиционные операции?

Инвестиционные операции — это операции по инвестированию банком своих средств в ценные бумаги и паи небанковских структур в целях совместной хозяйственно-финансовой и коммерческой деятельности, а также размещения в виде срочных вкладов в других кредитных организациях.

Какие операции называются гарантийными операциями?

Это операции по выдаче банком гарантии (поручительства) уплаты долга клиента третьему лицу при наступлении определенных условий.

В чем заключается смысл комиссионных операций банка?

Это операции, которые банк выполняет по поручению своих клиентов и взимает с них плату в виде комиссионных. К числу основных комиссионных операций относятся расчетно-кассовые операции, которые связаны с:

- ведением счетов в тенге и иностранной валюте;

осуществлением расчетов и платежей клиента;

получением и зачислением перечисленных клиенту средств на счет в безналичной форме;

выдачей наличных денег со счета, внесением их на счет, хранением и перевозкой.

Какие функции выполняет банк при операциях с ценными бумагами?

Банк выполняет посреднические функции при купле-продаже ценных бумаг за счет и по поручению клиента на основании договора комиссии или поручения.

Какими правами наделен банк в осуществлении операции с ценными бумагами?

Банк имеет право выступать в качестве:

- инвестиционных институтов, которые могут осуществлять деятельность на рынке ценных бумаг в качестве посредника;

- инвестиционного консультанта;

- инвестиционной компании;

- инвестиционного фонда.

Какие операции относятся к операциям с ценными бумагами?

К операциям с ценными бумагами относятся:

- операции с ценными бумагами, котирующимися на фондовых биржах;

- операции с векселями;

- учетные и переучетные операции;

операции по протесту векселей;

- операции по инкассированию, домицилированию, акцепту, индоссированию векселей;

- операции по выдаче вексельных поручений;

- операции по хранению векселей;

- операции по продаже векселей на аукционе.

Какие виды услуг входят в трастовые (доверительные) операции?

В трастовые операции могут входить следующие виды услуг:

- управление финансовыми делами и собственностью фирм и частных лиц за определенную плату;

- управление через трастовые отделы портфелями ценных бумаг своих клиентов;

- предоставление агентских услуг корпорациям, выпускающим акции и облигации;

- выступление в качестве попечителей по завещанию;

- передача в доверительное управление отдельных ценных бумаг и их портфелей;

- платежные функции, связанные с обслуживанием ценных бумаг;

- управление активами пенсионных и инвестиционных фондов и др.

Какие операции включают в себя операции с иностранной валютой?

Операции с иностранной валютой включают:

- операции купли-продажи иностранной валюты;

- оплату и выставление денежных аккредитивов;

- покупку и оплату дорожных чеков иностранных банков;

- выпуск и обслуживание пластиковых карт;

- осуществление международных расчетов.

Какую роль играют банки, выступая в качестве финансового консультанта?

Банки, где работают опытные специалисты, могут дать квалифицированный совет, особенно когда вопрос стоит об оптимальном использовании кредита, сбережений, инвестировании средств.

Какие услуги входят в информационную деятельность банка?

Банк за определенную плату предоставляет клиентам информацию как коммерческого, так и некоммерческого характера.

В чем заключается сущность межбанковского кредита?

Межбанковский кредит – это вид кредитов, предоставляемых одним коммерческим банком другому.

Купля-продажа такого кредита осуществляется на межбанковском рынке.

Какова сфера деятельности межбанковского рынка?

Межбанковский рынок – это часть рынка ссудных капиталов, где временно свободные денежные ресурсы кредитных учреждений привлекаются и размещаются банками преимущественно в форме межбанковских депозитов на определенные сроки.

Для каких целей используются средства межбанковского рынка?

Средства межбанковского рынка используются банками-заемщиками для покрытия своих активных операций, а также для покрытия ликвидности балансов банков.

В какой форме осуществляется купля-продажа межбанковских кредитов?

Купля-продажа межбанковских кредитов возможна в форме сделок на свободном рынке, а также в форме сделок на "закрытом" рынке, где кредиты предоставляются друг другу тесно сотрудничающими банками на условиях, вытекающих из взаимных интересов.

Актив операциялардың мақсаты неде?

Актив операциялар – банкінің меншікті және тартылынды қаражатын пайда алу үшін орналастыру жөніндегі операциялар. Банкінің жалпы өтемпаздығы, табыстылығы, демек, қаржылық сенімділігі мен тұрақтылығы актив операциялардың сапалы жүзеге асырылуына байланысты.

Актив операциялардың қандай түрлері бар?

Банкінің актив операциялары экономикалық мазмұнына қарай мына түрлерге бөлінеді:

- кредиттік (несиелік) операциялар;

- инвестициялық операциялар;

- кепілдікті операциялар;

- комиссиялық операциялар;

- бағалы қағаздармен жасалатын операциялар.

Банк беретін несие қандай белгілер бойынша жіктеледі?

Несие түрлі белгілеріне қарай мыналарға жіктелуі мүмкін:

- қарызгерлердің тұрпаттары бойынша – кәсіпорындарға, билік органдарына, халыққа, банкілерге берілетін несие;

- пайдалану мерзіміне қарай – қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді несие;

- қарызгердің жұмыс істеу аясына қарай – өндіріс аясының кәсіпорындарына берілетін несие және айналыс аясының кәсіпорындарына берілетін несие;

- қарызгердің тиесілі салаларына қарай – өнеркәсіпке, көлікке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына, саудаға берілетін несие;

- қамтамасыз етілу сипатына қарай – кепілді, кепілдікті, сақтандырылған, қамтамасыз етілмеген (бланкілік) несие;

- өтелу әдістеріне қарай – бір мезгілде және бөліктеп өтелетін несие.

Несие беру кезінде қандай құжаттар талап етіледі?

Несие беру кезінде банк әлуетті қарызгерден несиенің материалдық тұрғыдан қамтамасыз етілуін және қарызгердің заңи құқықтылығын сипаттайтын құжаттар пакетін талап етеді.

Осы құжаттарды егжей-тегжейлі атап бере алмас па екенсіз?

Егер несие беру кезінде талап етілетін құжаттар пакетін егжей-тегжейлі атап көрсетер болсақ, онда олар:

- құрылтай құжаттары;

- несиенің қайтарылу мүмкіндігі мен шығындардың өтелу мерзімі айқындалатын бизнес-жоспар (техникалық-экономикалық негіздеме);

- несиені алу мақсаты тиянақталған келісімшарт немесе оның көшірмесі;

- бухгалтерлік теңгерім және оның кейбір қосымшалары;

- басқа банкілермен жасасылған несие шарттары;

- кепіл немесе кепілгерлік шарты;

- несие шартында белгіленген мерзімге сәйкес несиені қайтару жөніндегі мерзімді міндеттеме-тапсырма;

- несиені алу жөніндегі шарт, онда несиенің сомасы, мерзімі мен мақсаты көрсетіледі.

Банк инвестициялық операцияларды қандай мақсатқа пайдаланады?

Инвестициялық операциялар — банкінің бірлескен шаруашылық-қаржылық және коммерциялық қызметі, сондай-ақ басқа несие ұйымдарына мерзімді салымдар түрінде орналастыру мақсатында өз қаражатын бағалы қағаздарға және үлеспұлдарға ивестициялау жөніндегі операциялары.

Қандай операциялар кепілдікті операциялар деп аталады?

Бұл белгіленген шарттар басталған кезде банкінің өз клиентінің борышын үшінші тұлғаға төлеуі кепілдігін (кепілгерлігін) беруі жөніндегі операциялар.

Банкінің комиссиялық операцияларның мәні неде?

Бұл банк өз клиенттерінің тапсырмасы бойынша орындайтын және олардан комиссиялық алым түрінде ақы алатын операциялар. Негізгі комиссиялық операциялардың қатарына:

- теңгемен және шетел валютасымен есептелетін шоттарды жүргізумен;

клиенттің есеп айырысуымен және төлемдер төлеуімен;

клиентке аударылған қаражатты алумен және оны қолма-қол ақшасыз нысанда шотқа есептеумен;

қолма-қол ақшаны шоттан алып берумен, оны шотқа салумен, сақтаумен және тасымалдаумен байланысты жасалатын есеп айырысу-кассалық операциялар жатады.

Банкілер бағалы қағаздармен операция жасау кезінде қандай атқарымдарды орындайды?

Банк комиссия шарты немесе тапсырма негізінде клиенттің есебінен және тапсыруымен бағалы қағаздарды сатып алу-сату кезінде делдалдық міндеттерді орындайды.

Бағалы қағаздармен операцияларды жүзеге асыру кезінде банкіге қандай құқықтар берілген?

Банкілер:

- бағалы қағаздар нарығында делдал қызметін жүзеге асыра алатын инвестициялық институттар;

- инвестициялық кеңесші;

- инвестициялық компания;

- инвестициялық қор ретінде әрекет етуге құқылы.

Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға қандай операциялар жатады?

Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға мыналар жатады:

- қор биржаларында құнды саналатын бағалы қағаздармен жасалатын операциялар;

- векселдермен жасалатын операциялар;

- есептеу және қайта есептеу операциялары;

вексельдерге наразылық білдіру операциялары;

- вексельдерді инкассолау, домицильдеу, акцептеу, индоссолау жөніндегі операциялар;

- вексельдік тапсырмалар беру жөніндегі операциялар;

- вексельдерді сақтау жөніндегі операциялар;

- вексельдерді аукционда сату жөніндегі операциялар.

Трастылық (сенімгерлік) операцияларға қызмет көрсетудің қандай түрлері кіреді?

Трастылық операцияларға қызмет көрсетудің мынадай түрлері кіреді:

- белгілі бір ақы үшін фирмалар мен жеке тұлғалардың қаржы істері мен меншігін басқару;

- трастылық бөлімдер арқылы өз клиенттерінің бағалы қағаздар қоржынын басқару;

- акциялар мен облигациялар шығарушы корпорацияларға агент қызметтерін көрсету;

- өсиет бойынша қамқоршылар болу;

- жекелеген бағалы қағаздарды және олардың қоржындарын сенімгерлікпен басқаруға беру;

- бағалы қағаздарға қызмет көрсетумен байланысты төлемдік атқарымдар;

- зейнетақылық және инвестициялық қорлардың активтерін басқару, т.б.

Шетел валютасымен жасалатын операцияларда қандай операциялар қамтылады?

Шетел валютасымен жасалатын операциялар:

- шетел валютасын сатып алу-сату операцияларын;

- ақша аккредитивтерін төлеуді және ұсынуды;

- шетел банкілерінің жол чектерін сатып алуды және төлеуді;

- пластикалық карталар шығаруды және оларға қызмет көрсетуді;

- халықаралық есеп айырысуды қамтиды.

Банкілер қаржы кеңесшісі ретінде әрекет еткенде қандай рөл атқарады?

Тәжірибелі мамандар жұмыс істейтін банкілер, әсіресе несиені, жинақ ақшаны оңтайлы пайдалану, қаражатты инвестициялау туралы мәселе туындаған кезде білікті кеңес бере алады.

Банкінің ақпараттық қызме-тіне қандай қызмет көрсетулер кіреді?

Банк клиенттерге белгілі бір ақы үшін коммерциялық сипатта да, бейкоммерциялық сипатта да ақпарат беретін қызметтер көрсетеді.

Банк аралық несиенің мәні неде?

Банк аралық несие – бір коммерциялық банк екінші банкіге беретін несие түрі.

Мұндай несие банк аралық нарықта сатып алынады және сатылады.

Банк аралық нарық қызметінің аясы қандай?

Банк аралық нарық – несие капиталдары нарығының бір бөлігі, мұнда банкілер несие мекемелерінің уақытша бос ақшалай ресурстарын тартып, негізінен банк аралық депозиттер нысанында белгілі бір уақытқа орналастырады.

Банк аралық нарықтың қаражаты қандай мақсат үшін пайдаланылады?

Банк аралық нарықтың қаражатын қарызгер-банкілер өзінің активтік операцияларын жабу үшін, сондай-ақ банкілердің теңгерімдерінің өтімділігін жабу үшін пайдаланады.

Банк аралық несие қандай нысанда сатып алынады және сатылады?

Банк аралық несиені сатып алу-сату еркін нарықтағы мәмілелер нысанында, сондай-ақ тығыз ынтымақтастықтағы банкілер бір-біріне өзара мүдделерден туындайтын шарттар негізінде несие беретін “жабық” нарықтағы мәмілелер нысанында берілуі мүмкін.

Қолма-қол ақшасыз айналымның мәні неде?

Нақты (қолма-қол) ақша айналымынан өзгеше түрде қолма-қол ақшасыз айналымның мәні мынада: төлем төлемшінің шотынан коммерциялық банкілердің мекемелеріндегі алушының шотына ақша аудару жолымен төленеді. Кәсіпорындар арасында, әдетте, қолма-қол ақшасыз тәртіппен есеп айырысады. Сөйтіп қолма-қол ақшасыз есеп айырысу – ақшалай есеп айырысу, мұнда төлемдер қолма-қол ақшаның қатысуынсыз ақшалай қаражатты төлемшінің шотынан алушының шотына аудару жолымен төленеді.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай шарттарды сақтағанда жүзеге асырылады?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу мына шарттар сақталғанда жүзеге асырылады:

- төлемшінің ұсынылған құжатты заңда немесе шартта көзделген реттерде толық немесе ішінара төлеуден бас тартуға құқығы бар;

- төлемшінің келісімі және оның тапсырмасы болмайынша шоттардан қаражатты есептен шығаруға, әдетте, рұқсат етілмейді;

- төлемдер төлемшінің меншікті қаражатынан, ал кейбір реттерде банк несиесі және өзгедей тартылған қаражат есебінен төленеді;

- қаражат алушының шотына тек төлемшінің шотынан шығарылғаннан кейін ғана есепке алынады;

- төлемші Ұлттық банк әзірлеген және ақша мен ақша құжатының қозғалысын айқындайтын құжат айналымы ережелерін орындайды.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу кезінде төлем тапсырмаларын, чектерді, аккредитивтерді, инкассоны пайдалануға рұқсат етіле ме?

Ия, рұқсат етіледі. Сонымен бірге банкілер жасасылған шарттарға сәйкес төлем талабын қабылдауға құқылы.

Банкілерге өсімпұл есептеу және өндіріп алу үшін жауапкершілік жүктеле ме?

Жоқ, жауапкершілік жүктелмейді, өйткені жеткізілген өнімнің ақысы уақытылы төленбегенде жеткізуші мен алушы (төлемші) арасында жасасылған шартта көзделген тәртіппен сатып алушы (төлемші) өсімпұл төлейтін болып белгіленген.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай құжаттардың негізінде жүргізіледі?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың бәрі банк арқылы кәсіпорынның (шот иесінің) қаражат аударуға билігінің белгіленген стандарттарына сәйкес ресімделген есеп айырысу құжаттарының негізінде жүргізіледі.

Есеп айырысу құжаттарында қандай деректемелер болуға тиіс?

Есеп айырысу құжаттарында мынадай деректемелер болуға тиіс:

- есеп айырысу құжатының атауы;

- құжаттың нөмірі, оның көшірмесі жасалған күн, ай, жыл;

- банкінің атауы, оның СТТН-і (салық төлеушінің тіркеу нөмірі);

- төлемшінің атауы, оның СТТН-і, оның банкідегі шотының нөмірі;

- қаражат алушының атауы, оның банкідегі шотының нөмірі;

- алушы банкісінің атауы, оның СТТН-і;

- қаражат алушы шотының нөмірі, оның СТТН-і;

- мәтіндік атаумен де, кодтық таңбаланумен де көрсетілуі мүмкін төлемнің міндет-мақсаты (чекте көрсетілмейді);

- цифрмен және жазбаша таңбаланған төлем сомасы;

- қойылған қолдар мен басылған мөр бедері.

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, қалай болмақ?

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, банк есеп айырысу құжаттарын, қойылған бір қол болса болды, басылған мөр бедері жоқтығына қарамай қабылдай береді.

Төлемшінің шотынан қара-жат қандай құжаттардың негізінде есептен шығарылады?

Төлемшінің шотынан қаражат тек есеп айырысу құжатының бірінші данасы негізінде ғана есептен шығарады.

Банк шоттан ақшалай қаражатты есептен шығару кезектілігін белгілеу кезінде нені басшылыққа алады?

Есеп айырысу операцияларын жүзеге асыру барысында банк төлем төлеудің заңнамада белгіленген кезектілігін сақтауға міндетті. Шотта ақшалай қаражат жетіспегенде барлық ұсынылған талаптарды қанағаттандыру үшін ҚР Азаматтық кодексінің “Клиенттің ақшасын алу кезектілігі” деген 742-бабында көзделген кезектілікпен есептен шығарылады.

Төлемші мен қаражатты алушы арасындағы есеп айырысу жөніндегі өзара шағым-талаптар қалай қаралады?

Оларды тараптар несие ұйымдарының, яғни банкілердің қатысуынсыз сот арқылы қарайды.

Мен сіздің банкіде шот ашқым келеді.

Біздің банкіде сіз:

- теңгемен ағымдағы шот;

- шетел валютасымен ағымдағы шот;

- транзиттік шот;

- депозиттік шот;

- карточкалық шот аша аласыз.

Мен басқа шотқа ақша аударғым келеді.

Төлем құжатын (тапсырмасын) ресімдеңізші.

Мен төлем тапсырмасын дұрыс толтырдым ба?

Ия, құжат дұрыс толтырылыпты. Бірақ сіздің шотта талап етіліп отырған сома жоқ қой.

Сіздің төлем тапсырмасын қайта ресімдеуіңізге тура келеді. Сіз жиырма бес мың теңге шегіндегі соманы аудара аласыз.

Менің шоттан қанша соманы алуыма болады?

Сіз шоттан жүз мың теңге алуыңызға болады?

Рахмет.

Сізге әрқашан да қызмет етуге дайынбыз.

Біздің поштамен кері қайтарылатын тапсырмамызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Сіздің төлем тапсырмаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біздің құжаттарымызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Біздің банк сіздің құжаттарыңыздың алынғанын қуаттайды.

Сіздің авиапошталық тапсырмаңызды негізгі телекспен қуаттай қойыңызшы.

Сіздің 2007 ж. 14 мамырдағы дебет-авизоңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біз 15 сәуірдегі өз төлемдерімізді қуаттадық.

Біз олардың хабарламасын 10 маусымда алдық.

Біз сіздің шотты 27 наурызда дебеттедік.

Біз сіздің тапсырмаңызды төленбеген күйі қайтарамыз.

Біз сізге төлемді төлемегенімізді хабарламақшымыз.

Біз төлемді төлей алмаймыз.

Аталған соманы біздің шотқа аударыңызшы.

Сіздің шотқа 200 мың теңге соманы 2007 ж. 30 қаңтарда аудардық.

Аталған сома бенефициардың шотына аударылып та қойды.

Олар төлем келесі аптада төленеді деп күтуде.

Біз сіздің мына өзгерістерді ескеруіңізді қалар едік.

Біз сізге 58 мың теңге 35 тиын соманың орнын толтырдық.

Біз сізден қайтарылған аталмыш соманы әлі алғанымыз жоқ.

Біз өз клиентімізге өтем ретінде 500 теңге төлем төледік.

Бұл сома төленген.

Бұл сома әлі төленген жоқ.

Бұл сома төленуге тиіс.

135 000 теңгені біздің шотқа телеграф арқылы аударыңыз.

Біз сіздің 17 қарашадағы төлем тапсырмаңызға жүгінеміз.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валютаның аты көрсетілмей қалып қойыпты.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валюталандырылған күн көрсетілмей қалыпты.

Біз төлемді қандай валютамен төлей алатынымызды білмейміз.

Төлем наурызда төленуі мүмкін.

Бізге валюталандыру күнін қуаттаңызшы.

Біз өзіміздің төлем нұсқаулығымызды қуаттаймыз.

Алушының мекенжайын қуаттай қойыңызшы.

Төлемді қандай валютамен төлеу керек екенін қуаттаңызшы.

Сіз төлемді Халық банкі арқылы төлей аласыз.

Сіздің төлем тапсырмаңызды таба алуымыз үшін бізге қосымша ақпарат беріңізші.

Төлем тапсырмасында төлеу тәсілін көрсетіңіз.

Эмитент-банк пен төлемші-банк шоттарды бір-бірінде ұстайды.

Бенефициар қаражатты ала алуы үшін эмитент-банк төлемші-банкіге төлем тапсырмасын жолдайды.

Аударманы алушы аударма сомасын алудан бас тартты.

Сіздің авизода алушының көрсетілген атауы бұрмаланған.

Бізге атауы түзетілген құжат беріңізші.

Төлем тапсырмасының сомасы сіздің клиенттің шотына кредиттеліп қойған.

Клиентіңізден алғанын растауын өтініңіз.

Өкінішке қарай, сіздің аударма әлі алынған жоқ.

Сіздің төлемге қатысты құжаттарыңыз төлемші-банкіге жіберілді.

Төлемді бізден шығын өндіріп алмай-ақ төлеңізші.

Төлемді біздің шотқа шығысқа жатқызбай-ақ төлеңізші.

Төлемді сіздегі біздің шотта дебеттеп төлеңізші.

Төлемді бенефициардың сіздегі шотында кредиттеп төлеңізші.

Бізге төлем тапсырмаңыздың күні мен нөмірін хабарлаңызшы.

Бізге бенефициардың есімін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда қашан кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда неліктен кешіктіріліп кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Біздің шығынымыз болып табылатын сома біздің шотқа кредиттелді.

Аккредетив бойынша өтелген сома біздің банкінің шотына жазылды.

Біздің клиент бізбен байланыс жасап, аударманы әлі алмағанын хабарлады.

Егер сұрақтарыңыз болса, бізбен байланыс жасағайсыз.

Біз сіздің аудармаңыздың сомасын қайтаруын өтініп, клиентімізбен хабарластық та.

Біз сіздің корреспондент-банкіңізбен байланыс жасадық, одан жауап күтіп отырмыз. Жауап алған бойда сізге дереу хабарлаймыз.

Біз сіздің … нөмірлі шотыңызды кредиттедік.

Шығынды шегеріп тастап төлеңізші.

Төлемнің қашан төленгенін хабарлаңызшы.

Бізге өз референсіңіздің нөмірін көрсетіңізші.

Бізге бенефициардың толық мекенжайын беріңізші.

Біз Сәлім мырзаға 60000 тенге төлегенімізді хабарлаймыз. Осыған орай қолхатты қоса тіркеп отырмыз.

Сіздің нұсқауыңызға сәйкес біз айтылып отырған шотты бүгін дебеттедік.

Біз сізден 11 наурызға дейін жауап алмағандықтан ісімізді жауып, мұрағатқа өткіземіз.

Біз құжаттарымызды (мұрағатымызды) тексергенде аталған соманың алынғанын таба алмадық.

Соманы уақтылы аударғаныңыз үшін сізге алғыс айтамыз.

Алушы соманы мүмкіндігінше тезірек төлеулеріңізді талап етіп отыр.

Мазалағанымыз үшін кешірім сұраймыз. Біз 15 қаңтардағы аудармаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Төлемнің кешіктірілгені үшін (төлемді кідірткеніміз үшін) кешірім сұраймыз.

Біздің өтінішіміздің тез орындалғаны үшін сізге алғыс айтамыз.

Жаңа нұсқаулықты Халық банкіне жолдауларыңызды ұсынамыз.

Халық банкі осы соманың төленуін талап етуде.

Олар құжатқа қол қойылуын талап етуде. Сондай-ақ олар бұл қаражатты мүмкіндігінше тез аударуларыңызды талап етіп отыр.

Бұл құжатты қол қоюға кеше жіберу керек еді.

Сіз фирмамен дереу байланыс жасауыңыз керек еді.

Олардың құжатты фирма басқарушысының атына жолдауының қажеті жоқ еді.

Валюталандырудың жақсы мерзімінде төлеңіз.

Біз валюталандырудың жақсы мерзімі туралы уағдаласамыз.

Банк аталмыш мәмілеге қатысты мүмкіндіктің бәрін жасайды.

Біз сіздің тілектеріңізге орай әрекет етуге тырысамыз.

Өкінішке қарай, сіздің банк берген қате нұсқаулар бізді … АҚШ доллары сомасында шығасыға ұшыратты.

Біз сізден өз кітаптарымыздан аталмыш соманы таба алмағанымызға назар аударуыңызды сұраймыз. Бұл орайда өз шотымыздың көшірмесін қоса тіркеп отырмыз және сіздердегі шотымызды … сомамен кредиттеп, бізге хабарлауыңызды сұраймыз.

Біз аудармаңыздың сомасын қайтаруды сұрап өз клиентімізге өтініш жасадық, бірақ ол бұл мәселе жөнінде жауап бермей, хатымызды өзімізге қайтарды.

Тауарды өтейтін құжаттарды қоса тіркеп отырмыз, бұл құжаттармен...

- біздің банкінің нұсқаулықтарына сәйкес;

- алынған нұсқаулықтарға орай;

- акцепт (ризалық);

- өтініш бланкін алу үшін әрекет етулеріңізді сұраймыз.

Біз сізге тапсырма бойынша төлемнің төленіп те қойғанын хабарлағымыз келеді.

Сізге нендей көмек көрсете алар екенмін?

Мен банкіде чек кітапшасын ашқым келеді.

Сіздің жеке басыңызды куәландыратын қайсыбір құжат көрсетуіңіз керек.

Мен чек кітапшасынан ақша алғым келеді.

Сіз чек бойынша өзіңізге қолма-қол ақша бергенін қалайсыз ба?

Ия, дәл солай. Мен мұны қалай етсем екен?

Мына жолға соманы санмен жазыңыз.

Сіз соманы жазбаша жазуыңыз керек.

Бұл үшінші жолға жазылады.

Соманың аяғынан “доллар” деген сөзге дейін сызық жүргізіңіз.

Соманы ешкім өзгерте алмауы үшін … арасын сызып тастаңыз.

Мен чекті дұрыс толтырдым ба?

Сіз күнін көрсетіп, оның (бланкінің) оң жақтағы төменгі бұрышына қол қоюды ұмытып кетіпсіз.

Осымен болды ма?

Күні көрсетілетін жерде айы жазбаша жазылады.

Жоғарғы оң жақ бұрышына күнін қойыңыз.

Бланкінің сыртқы бетіне қолыңызды қойыңыз.

Қызмет көрсету үшін төленетін алым қандай?

Қызмет көрсету үшін біз екі пайыз аламыз.

Мен чекті жоғалтып алдым, енді не істеймін?

Қанша жоғалттыңыз?

Сіз чектердің нөмірін білесіз бе? Чектің нөмірлерін айтыңыз.

Мен оларды жазып алғанмын.

Сіз чекті қайдан сатып алдыңыз?

Сіздің әлдебір куәлігіңіз бар ма?

Мынау бланкіні толтырып, барлық осы ақпаратты көрсетіңізші.

Сәлеметсіз бе! Менің шотқа ақша салғым келеді.

Жинақ (депозиттік) кітапшаңызды беріңізші.

Қанша сома салғыңыз келеді?

Бес мың теңге.

Менің шоттан ақша алуым қажет.

Қанша сома алғыңыз келеді?

Жүз доллар.

Бізде төлем теңгемен төленеді.

Мен қарсы емеспін.

Менің шотымда қанша ақша қалды?

Сіздің жинақ шотыңызда бес жүз теңге қалды.

Мен депозитке ақша салғым келеді. Мұны қалай ету керек?

Салым немесе депозит бланкісін толтырыңыз.

Сіздерде доллар айырбастау бағамы қандай?

Мен Ресей рублінің теңгеге қатысты бағамын білгім келеді?

Айырбастау бағамы бір доллар үшін 120 теңге.

Доллардың басқа валюталарға қатысты бағамы түсіп (өсіп) келеді.

Мен доллар сатып алғым келеді.

Сіз қанша доллар сатып алғыңыз келеді?

Екі жүз доллар, мүмкін болса, құны жүз долларлық екі купюр берсеңіз.

Міне ақшаңыз.

Рахмет.

В чем состоит сущность безналичного денежного оборота?

В отличие от наличного денежного оборота сущность безналичного денежного оборота состоит в том, что платежи производятся путем перечисления денег со счета плательщика на счет получателя в учреждениях коммерческих банков. Расчеты между предприятиями осуществляются, как правило, в безналичном порядке. Таким образом, безналичные расчеты – это денежные расчеты, при которых платежи осуществляются без участия наличных денег путем перечисления денежных средств со счета плательщика на счет получателя.

При соблюдении каких условий осуществляются безналичные денежные расчеты?

Безналичные расчеты осуществляются при соблюдении следующих условий:

- плательщик имеет право отказаться от уплаты предъявленного документа полностью или частично в случаях, предусмотренных законом или договором;

- без согласия плательщика или его поручения списание средств со счетов, как правило, не допускается;

- платежи осуществляются из собственных средств плательщика, а в отдельных случаях – за счет кредита банка и прочих привлеченных средств;

- средства на счета получателя зачисляются лишь после их списания со счета плательщика;

- плательщик выполняет правила документооборота, разработанные Нацбанком и определяющие движение денег и денежных документов.

Допускается ли при безналичных расчетах использование платежных поручений, чеков, аккредитивов, инкассо?

Да, допускается. Вместе с тем банки, в соответствии с заключенными договорами, вправе принимать платежные требования.

Несут ли ответственность банки за начисление и взимание пени?

Нет, не несут ответственность, поскольку установлено, что при несвоевременной оплате поставленной продукции покупатель (плательщик) уплачивает пеню в порядке, предусмотренном в договоре между поставщиком и получателем (плательщиком).

На основании каких документов производятся безналичные расчеты?

Все безналичные расчеты производятся через банк на основании расчетных документов, которые предоставляют оформленные в соответствии с установленными стандартами распоряжения предприятия (владельца счета) на перечисление средств.

Какие реквизиты должны содержать расчетные документы?

Расчетные документы должны содержать следующие реквизиты:

- наименование расчетного документа;

- номер документа, число, месяц, год его выписки;

- наименование банка, его РНН (регистрационный номер налогоплательщика);

- наименование плательщика, его РНН, номер его счета в банке;

- наименование получателя средств, номер его счета в банке;

- наименование банка получателя, его РНН;

- номер счета получателя средств, его РНН;

- назначение платежа (в чеке не указывается), которое может быть указано как текстовым наименованием, так и кодовым обозначением;

- сумма платежа, обозначенная цифрами и прописью;

- подписи и оттиск печати.

Как быть, если платежи производятся предпринимателем без образования юридического лица?

Если платежи производятся предпринимателем без образования юридического лица, банк принимает расчетные документы при наличии одной подписи и при отсутствии оттиска печати.

На основании какого документа производится списание средств со счета плательщика?

Списание средств со счета плательщика производится только на основании первого экземпляра расчетного документа.

Чем руководствуется банк при установлении очередности списания денежных средств со счета?

В процессе осуществления расчетных операций банк обязан соблюдать установленную законодательством очередность платежей. При недостаточности денежных средств на счете для удовлетворения всех предъявленных требований списание осуществляется в очередности, предусмотренной ст. 742 Гражданского Кодекса РК "Очередность изъятия денег клиента"

Как рассматриваются взаимные претензии по расчетам между плательщиком и получателем средств?

Они рассматриваются сторонами без участия кредитных организаций, т.е. банков через суд.

Я хотел бы открыть счет в вашем банке.

В нашем банке вы можете открыть:

- текущий счет в тенге;

- текущий счет в иностранной валюте;

- транзитный счет;

- депозитный счет;

- карточный счет.

Я хотел бы перечислить деньги на другой счет.

Оформите, пожалуйста, платежный документ (поручение).

Я правильно заполнил платежное поручение?

Да, документ заполнен верно. Но на вашем счете нет требуемой суммы.

Вам придется переоформить платежное поручение. Вы можете перечислить сумму в пределах двадцати пяти тысяч тенге.

Какую сумму я могу снять со счета?

Вы можете снять со счета сто тысяч тенге.

Спасибо.

Всегда к вашим услугам.

Пожалуйста, подтвердите получение нашего поручения с обратной почтой.

Подтверждаем получение вашего платежного поручения.

Пожалуйста, подтвердите получение наших документов.

Наш банк подтверждает получение ваших документов.

Пожалуйста, подтвердите ваше авиапочтовое поручение ключевым телексом.

Подтверждаем получение вашего дебет-авизо от 14 мая 2007 г.

Мы подтвердили свой платеж 15 апреля.

Мы получили их извещение 10 июня.

Мы дебетовали ваш счет 27 марта.

Мы возвращаем ваше поручение неоплаченным.

Мы хотели сообщить вам о том, что платеж мы не осуществили.

Осуществить платеж мы не можем.

Пожалуйста, переведите вышеназванную сумму на наш счет.

Сумма в 200 тысяч тенге была переведена на ваш счет 30 января 2007 г.

Вышеназванная сумма была уже переведена на счет бенефициара.

Они ожидают, что платеж будет осуществлен на следующей неделе.

Мы хотели бы, чтобы вы приняли во внимание следующие изменения.

Мы сегодня возместили вам сумму в 58 тысяч тенге 35 тиын.

Мы еще не получили возврата вышеназванной суммы от вас.

Мы осуществили выплату 500 тенге в качестве возмещения нашему клиенту.

Эта сумма оплачена.

Эта сумма еще не оплачена.

Эта сумма должна быть оплачена.

Переведите 135 000 тенге на наш счет по телеграфу.

Мы ссылаемся на ваше платежное поручение от 17 ноября.

В вашем платежном поручении пропущено наименование валюты.

В вашем платежном поручении пропущена дата валютирования.

Мы не знаем в какой валюте мы можем произвести платеж.

Платеж может быть осуществлен в марте.

Пожалуйста, подтвердите нам дату валютирования.

Мы подтверждаем наши платежные инструкции.

Пожалуйста, подтвердите адрес получателя.

Пожалуйста, подтвердите, в какой валюте следует произвести платеж.

Вы можете осуществить платеж через Народный Банк.

Пожалуйста, предоставьте нам дополнительную информацию для того, чтобы мы смогли обнаружить ваше платежное поручение.

Способ оплаты укажите в платежном поручении.

Банк-эмитент и банк-плательщик держат счета друг у друга.

Банк-эмитент направляет банку-плательщику платежное поручение для того, чтобы бенефициар мог получить средства.

Получатель перевода отказался получить сумму перевода.

Наименование получателя, указанное в вашем авизо, искажено.

Пожалуйста, предоставьте нам документ с исправленным наименованием.

Сумма платежного поручения уже кредитована счету вашего клиента.

Обратитесь к вашему клиенту с просьбой подтвердить получение.

К сожалению, ваш перевод еще не получен.

Ваши документы, относящиеся к платежам, были отосланы банку-плательщику.

Пожалуйста, осуществите платеж, не взимая расходов с нас.

Пожалуйста, осуществите платеж, не отнеся расходы на наш счет.

Пожалуйста, осуществите платеж, дебетуя у вас наш счет.

Пожалуйста, осуществите платеж, кредитуя счет бенефициара у вас.

Пожалуйста, сообщите нам дату и номер вашего платежного поручения.

Пожалуйста, сообщите нам имя бенефициара.

Сообщите нам, когда сумма 14 тысяч тенге была кредитована у вас нашему счету.

Сообщите нам, почему сумма в 14 тысяч тенге была кредитована у вас нашему счету с задержкой.

Сумма, представляющая наши расходы, была кредитована нашему счету.

Сумма, представляющая покрытие по аккредитиву, была записана на счет нашего банка.

Наш клиент связался с нами и сообщил, что он еще не получил перевод.

Если у вас будут вопросы, пожалуйста, свяжитесь с нами.

Мы уже обратились к нашему клиенту с просьбой возвратить сумму вашего перевода.

Мы связались с вашим банком-корреспондентом и ждем от него ответа. Когда получим ответ мы немедленно известим вас.

Мы кредитовали ваш счет за номером …

Пожалуйста, платите за вычетом расходов.

Пожалуйста, сообщите нам дату, когда был осуществлен платеж.

Пожалуйста, укажите нам номер вашего референса.

Пожалуйста, дайте нам полный адрес бенефициара.

Сообщаем, что мы заплатили 60000 тенге господину Салиму. При сем прилагаем расписку.

В соответствии с вашими указаниями мы сегодня дебетовали счет, о котором идет речь.

Так как мы не получили от вас ответа до 11 марта, мы закрываем наше дело и сдаем в архив.

Проверив наши документы (архивы), мы не обнаружили получение вышеуказанной суммы.

Благодарим вас за то, что вы своевременно перевели сумму.

Получатель настаивает, чтобы вы выплатили сумму как можно скорее.

Просим извинить за причиненное беспокойство. Мы подтверждаем получение вашего перевода от 15 января.

Мы просим извинить за задержку в платеже (за то, что мы задержали платеж).

Благодарим вас за то, что быстро выполнили нашу просьбу.

Просим, чтобы вы отправили новые инструкции Народному банку.

Народный банк настаивает на оплате этой суммы.

Они настаивают на том, чтобы на документе была поставлена подпись. А также они требуют, чтобы вы перевели эти средства как можно скорее.

Этот документ следовало направить на подпись вчера.

Вам нужно было связаться с фирмой немедленно.

Им не нужно было отправлять документ на имя управляющего фирмой.

Оплатите хорошим сроком валютирования.

Мы договариваемся о хорошем сроке валютирования.

Банк сделает все возможное относительно вышеназванной сделки.

Мы постараемся поступить в соответствии с вашими пожеланиями.

К сожалению, ошибочные указания, данные вашим банком, привели к потерям на сумму… долларов США для нас.

Просим вас заметить, что мы не нашли в наших книгах вышеназванной суммы. Прилагаем при этом копию нашего счета и просим кредитовать у вас наш счет суммой … и уведомить нас.

Мы уже обращались к нашему клиенту с просьбой возвратить сумму вашего перевода, но он вернул нам наше письмо, не дав ответа по этому вопросу.

Прилагаем документы, покрывающие товар, с которыми просим поступить...

- в соответствии с инструкциями нашего банка;

- согласно полученным инструкциям;

- для того, чтобы получить акцепт;

- бланк заявления.

Мы хотели сообщить вам, что мы уже осуществили платеж по поручению.

Чем я могу помочь вам?

Я хотел бы открыть чековый счет в банке.

Вам необходимо показать какой-либо документ удостоверяющий личность.

Я бы хотел снять деньги с чекового счета.

Вы хотите, чтобы вам выдали по чеку наличные деньги?

Да, именно так. Как мне сделать это?

На этой строке напишите сумму в цифрах.

Вам нужно написать сумму прописью.

Это пишется на третьей строке.

Проведите линию от конца суммы до слова "доллары".

Сделайте прочерк между …, чтобы никто не мог изменить сумму.

Я правильно заполнил чек?

Вы забыли поставить число и подписать его (бланк) в нижнем правом углу.

Это все?

В строке, где обозначается дата, месяц пишется прописью.

Дату проставьте в верхнем правом углу.

Поставьте свою подпись на обратной стороне бланка.

Какой сбор за услуги?

За услуги мы берем два процента.

Я потерял чек, что мне теперь делать?

Сколько вы потеряли?

Вы знаете номера чеков? Скажите номера чеков.

Я их записал.

Где вы купили чеки?

У вас есть какое-нибудь удостоверение?

Пожалуйста, заполните этот бланк, указав всю эту информацию.

Здравствуйте! Я хотел(-а) бы положить деньги на счет.

Дайте, пожалуйста, Вашу сберегательную (депозитную) книжку.

Какую сумму вы хотите внести?

Пять тысяч тенге.

Мне необходимо снять деньги со счета.

Какую сумму вы хотите снять?

Сто долларов.

У нас выплата производится в тенге.

Я не возражаю.

Сколько денег осталось на моем счете?

На вашем сберегательном счете осталось пятьсот тенге.

Я хотел(-а) бы положить деньги на депозит. Как это сделать?

Заполните бланк вклада или депозита.

Какой у вас курс обмена доллара?

Я хотел(-а) бы узнать курс российского рубля в тенге.

Курс обмена составляет 120 тенге за доллар.

Курс доллара продолжает падать (расти) по отношению к другим валютам.

Я хотел(-а) бы купить доллары.

Сколько долларов вы хотите приобрести?

Двести долларов, если можно, две купюры достоинством сто долларов.

Вот ваши деньги.

Спасибо.

Қолма-қол ақшасыз айналымның мәні неде?

Нақты (қолма-қол) ақша айналымынан өзгеше түрде қолма-қол ақшасыз айналымның мәні мынада: төлем төлемшінің шотынан коммерциялық банкілердің мекемелеріндегі алушының шотына ақша аудару жолымен төленеді. Кәсіпорындар арасында, әдетте, қолма-қол ақшасыз тәртіппен есеп айырысады. Сөйтіп қолма-қол ақшасыз есеп айырысу – ақшалай есеп айырысу, мұнда төлемдер қолма-қол ақшаның қатысуынсыз ақшалай қаражатты төлемшінің шотынан алушының шотына аудару жолымен төленеді.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай шарттарды сақтағанда жүзеге асырылады?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу мына шарттар сақталғанда жүзеге асырылады:

- төлемшінің ұсынылған құжатты заңда немесе шартта көзделген реттерде толық немесе ішінара төлеуден бас тартуға құқығы бар;

- төлемшінің келісімі және оның тапсырмасы болмайынша шоттардан қаражатты есептен шығаруға, әдетте, рұқсат етілмейді;

- төлемдер төлемшінің меншікті қаражатынан, ал кейбір реттерде банк несиесі және өзгедей тартылған қаражат есебінен төленеді;

- қаражат алушының шотына тек төлемшінің шотынан шығарылғаннан кейін ғана есепке алынады;

- төлемші Ұлттық банк әзірлеген және ақша мен ақша құжатының қозғалысын айқындайтын құжат айналымы ережелерін орындайды.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу кезінде төлем тапсырмаларын, чектерді, аккредитивтерді, инкассоны пайдалануға рұқсат етіле ме?

Ия, рұқсат етіледі. Сонымен бірге банкілер жасасылған шарттарға сәйкес төлем талабын қабылдауға құқылы.

Банкілерге өсімпұл есептеу және өндіріп алу үшін жауапкершілік жүктеле ме?

Жоқ, жауапкершілік жүктелмейді, өйткені жеткізілген өнімнің ақысы уақытылы төленбегенде жеткізуші мен алушы (төлемші) арасында жасасылған шартта көзделген тәртіппен сатып алушы (төлемші) өсімпұл төлейтін болып белгіленген.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу қандай құжаттардың негізінде жүргізіледі?

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың бәрі банк арқылы кәсіпорынның (шот иесінің) қаражат аударуға билігінің белгіленген стандарттарына сәйкес ресімделген есеп айырысу құжаттарының негізінде жүргізіледі.

Есеп айырысу құжаттарында қандай деректемелер болуға тиіс?

Есеп айырысу құжаттарында мынадай деректемелер болуға тиіс:

- есеп айырысу құжатының атауы;

- құжаттың нөмірі, оның көшірмесі жасалған күн, ай, жыл;

- банкінің атауы, оның СТТН-і (салық төлеушінің тіркеу нөмірі);

- төлемшінің атауы, оның СТТН-і, оның банкідегі шотының нөмірі;

- қаражат алушының атауы, оның банкідегі шотының нөмірі;

- алушы банкісінің атауы, оның СТТН-і;

- қаражат алушы шотының нөмірі, оның СТТН-і;

- мәтіндік атаумен де, кодтық таңбаланумен де көрсетілуі мүмкін төлемнің міндет-мақсаты (чекте көрсетілмейді);

- цифрмен және жазбаша таңбаланған төлем сомасы;

- қойылған қолдар мен басылған мөр бедері.

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, қалай болмақ?

Егер төлемді заңды тұлға құрмаған кәсіпкер төлесе, банк есеп айырысу құжаттарын, қойылған бір қол болса болды, басылған мөр бедері жоқтығына қарамай қабылдай береді.

Төлемшінің шотынан қара-жат қандай құжаттардың негізінде есептен шығарылады?

Төлемшінің шотынан қаражат тек есеп айырысу құжатының бірінші данасы негізінде ғана есептен шығарады.

Банк шоттан ақшалай қаражатты есептен шығару кезектілігін белгілеу кезінде нені басшылыққа алады?

Есеп айырысу операцияларын жүзеге асыру барысында банк төлем төлеудің заңнамада белгіленген кезектілігін сақтауға міндетті. Шотта ақшалай қаражат жетіспегенде барлық ұсынылған талаптарды қанағаттандыру үшін ҚР Азаматтық кодексінің “Клиенттің ақшасын алу кезектілігі” деген 742-бабында көзделген кезектілікпен есептен шығарылады.

Төлемші мен қаражатты алушы арасындағы есеп айырысу жөніндегі өзара шағым-талаптар қалай қаралады?

Оларды тараптар несие ұйымдарының, яғни банкілердің қатысуынсыз сот арқылы қарайды.

Мен сіздің банкіде шот ашқым келеді.

Біздің банкіде сіз:

- теңгемен ағымдағы шот;

- шетел валютасымен ағымдағы шот;

- транзиттік шот;

- депозиттік шот;

- карточкалық шот аша аласыз.

Мен басқа шотқа ақша аударғым келеді.

Төлем құжатын (тапсырмасын) ресімдеңізші.

Мен төлем тапсырмасын дұрыс толтырдым ба?

Ия, құжат дұрыс толтырылыпты. Бірақ сіздің шотта талап етіліп отырған сома жоқ қой.

Сіздің төлем тапсырмасын қайта ресімдеуіңізге тура келеді. Сіз жиырма бес мың теңге шегіндегі соманы аудара аласыз.

Менің шоттан қанша соманы алуыма болады?

Сіз шоттан жүз мың теңге алуыңызға болады?

Рахмет.

Сізге әрқашан да қызмет етуге дайынбыз.

Біздің поштамен кері қайтарылатын тапсырмамызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Сіздің төлем тапсырмаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біздің құжаттарымызды алғаныңызды қуаттаңызшы.

Біздің банк сіздің құжаттарыңыздың алынғанын қуаттайды.

Сіздің авиапошталық тапсырмаңызды негізгі телекспен қуаттай қойыңызшы.

Сіздің 2007 ж. 14 мамырдағы дебет-авизоңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Біз 15 сәуірдегі өз төлемдерімізді қуаттадық.

Біз олардың хабарламасын 10 маусымда алдық.

Біз сіздің шотты 27 наурызда дебеттедік.

Біз сіздің тапсырмаңызды төленбеген күйі қайтарамыз.

Біз сізге төлемді төлемегенімізді хабарламақшымыз.

Біз төлемді төлей алмаймыз.

Аталған соманы біздің шотқа аударыңызшы.

Сіздің шотқа 200 мың теңге соманы 2007 ж. 30 қаңтарда аудардық.

Аталған сома бенефициардың шотына аударылып та қойды.

Олар төлем келесі аптада төленеді деп күтуде.

Біз сіздің мына өзгерістерді ескеруіңізді қалар едік.

Біз сізге 58 мың теңге 35 тиын соманың орнын толтырдық.

Біз сізден қайтарылған аталмыш соманы әлі алғанымыз жоқ.

Біз өз клиентімізге өтем ретінде 500 теңге төлем төледік.

Бұл сома төленген.

Бұл сома әлі төленген жоқ.

Бұл сома төленуге тиіс.

135 000 теңгені біздің шотқа телеграф арқылы аударыңыз.

Біз сіздің 17 қарашадағы төлем тапсырмаңызға жүгінеміз.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валютаның аты көрсетілмей қалып қойыпты.

Сіздің төлем тапсырмаңызда валюталандырылған күн көрсетілмей қалыпты.

Біз төлемді қандай валютамен төлей алатынымызды білмейміз.

Төлем наурызда төленуі мүмкін.

Бізге валюталандыру күнін қуаттаңызшы.

Біз өзіміздің төлем нұсқаулығымызды қуаттаймыз.

Алушының мекенжайын қуаттай қойыңызшы.

Төлемді қандай валютамен төлеу керек екенін қуаттаңызшы.

Сіз төлемді Халық банкі арқылы төлей аласыз.

Сіздің төлем тапсырмаңызды таба алуымыз үшін бізге қосымша ақпарат беріңізші.

Төлем тапсырмасында төлеу тәсілін көрсетіңіз.

Эмитент-банк пен төлемші-банк шоттарды бір-бірінде ұстайды.

Бенефициар қаражатты ала алуы үшін эмитент-банк төлемші-банкіге төлем тапсырмасын жолдайды.

Аударманы алушы аударма сомасын алудан бас тартты.

Сіздің авизода алушының көрсетілген атауы бұрмаланған.

Бізге атауы түзетілген құжат беріңізші.

Төлем тапсырмасының сомасы сіздің клиенттің шотына кредиттеліп қойған.

Клиентіңізден алғанын растауын өтініңіз.

Өкінішке қарай, сіздің аударма әлі алынған жоқ.

Сіздің төлемге қатысты құжаттарыңыз төлемші-банкіге жіберілді.

Төлемді бізден шығын өндіріп алмай-ақ төлеңізші.

Төлемді біздің шотқа шығысқа жатқызбай-ақ төлеңізші.

Төлемді сіздегі біздің шотта дебеттеп төлеңізші.

Төлемді бенефициардың сіздегі шотында кредиттеп төлеңізші.

Бізге төлем тапсырмаңыздың күні мен нөмірін хабарлаңызшы.

Бізге бенефициардың есімін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда қашан кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Бізге 14 мың теңге соманың сіздердегі шотымызда неліктен кешіктіріліп кредиттелгенін хабарлаңызшы.

Біздің шығынымыз болып табылатын сома біздің шотқа кредиттелді.

Аккредетив бойынша өтелген сома біздің банкінің шотына жазылды.

Біздің клиент бізбен байланыс жасап, аударманы әлі алмағанын хабарлады.

Егер сұрақтарыңыз болса, бізбен байланыс жасағайсыз.

Біз сіздің аудармаңыздың сомасын қайтаруын өтініп, клиентімізбен хабарластық та.

Біз сіздің корреспондент-банкіңізбен байланыс жасадық, одан жауап күтіп отырмыз. Жауап алған бойда сізге дереу хабарлаймыз.

Біз сіздің … нөмірлі шотыңызды кредиттедік.

Шығынды шегеріп тастап төлеңізші.

Төлемнің қашан төленгенін хабарлаңызшы.

Бізге өз референсіңіздің нөмірін көрсетіңізші.

Бізге бенефициардың толық мекенжайын беріңізші.

Біз Сәлім мырзаға 60000 тенге төлегенімізді хабарлаймыз. Осыған орай қолхатты қоса тіркеп отырмыз.

Сіздің нұсқауыңызға сәйкес біз айтылып отырған шотты бүгін дебеттедік.

Біз сізден 11 наурызға дейін жауап алмағандықтан ісімізді жауып, мұрағатқа өткіземіз.

Біз құжаттарымызды (мұрағатымызды) тексергенде аталған соманың алынғанын таба алмадық.

Соманы уақтылы аударғаныңыз үшін сізге алғыс айтамыз.

Алушы соманы мүмкіндігінше тезірек төлеулеріңізді талап етіп отыр.

Мазалағанымыз үшін кешірім сұраймыз. Біз 15 қаңтардағы аудармаңыздың алынғанын қуаттаймыз.

Төлемнің кешіктірілгені үшін (төлемді кідірткеніміз үшін) кешірім сұраймыз.

Біздің өтінішіміздің тез орындалғаны үшін сізге алғыс айтамыз.

Жаңа нұсқаулықты Халық банкіне жолдауларыңызды ұсынамыз.

Халық банкі осы соманың төленуін талап етуде.

Олар құжатқа қол қойылуын талап етуде. Сондай-ақ олар бұл қаражатты мүмкіндігінше тез аударуларыңызды талап етіп отыр.

Бұл құжатты қол қоюға кеше жіберу керек еді.

Сіз фирмамен дереу байланыс жасауыңыз керек еді.

Олардың құжатты фирма басқарушысының атына жолдауының қажеті жоқ еді.

Валюталандырудың жақсы мерзімінде төлеңіз.

Біз валюталандырудың жақсы мерзімі туралы уағдаласамыз.

Банк аталмыш мәмілеге қатысты мүмкіндіктің бәрін жасайды.

Біз сіздің тілектеріңізге орай әрекет етуге тырысамыз.

Өкінішке қарай, сіздің банк берген қате нұсқаулар бізді … АҚШ доллары сомасында шығасыға ұшыратты.

Біз сізден өз кітаптарымыздан аталмыш соманы таба алмағанымызға назар аударуыңызды сұраймыз. Бұл орайда өз шотымыздың көшірмесін қоса тіркеп отырмыз және сіздердегі шотымызды … сомамен кредиттеп, бізге хабарлауыңызды сұраймыз.

Біз аудармаңыздың сомасын қайтаруды сұрап өз клиентімізге өтініш жасадық, бірақ ол бұл мәселе жөнінде жауап бермей, хатымызды өзімізге қайтарды.

Тауарды өтейтін құжаттарды қоса тіркеп отырмыз, бұл құжаттармен...

- біздің банкінің нұсқаулықтарына сәйкес;

- алынған нұсқаулықтарға орай;

- акцепт (ризалық);

- өтініш бланкін алу үшін әрекет етулеріңізді сұраймыз.

Біз сізге тапсырма бойынша төлемнің төленіп те қойғанын хабарлағымыз келеді.

Сізге нендей көмек көрсете алар екенмін?

Мен банкіде чек кітапшасын ашқым келеді.

Сіздің жеке басыңызды куәландыратын қайсыбір құжат көрсетуіңіз керек.

Мен чек кітапшасынан ақша алғым келеді.

Сіз чек бойынша өзіңізге қолма-қол ақша бергенін қалайсыз ба?

Ия, дәл солай. Мен мұны қалай етсем екен?

Мына жолға соманы санмен жазыңыз.

Сіз соманы жазбаша жазуыңыз керек.

Бұл үшінші жолға жазылады.

Соманың аяғынан “доллар” деген сөзге дейін сызық жүргізіңіз.

Соманы ешкім өзгерте алмауы үшін … арасын сызып тастаңыз.

Мен чекті дұрыс толтырдым ба?

Сіз күнін көрсетіп, оның (бланкінің) оң жақтағы төменгі бұрышына қол қоюды ұмытып кетіпсіз.

Осымен болды ма?

Күні көрсетілетін жерде айы жазбаша жазылады.

Жоғарғы оң жақ бұрышына күнін қойыңыз.

Бланкінің сыртқы бетіне қолыңызды қойыңыз.

Қызмет көрсету үшін төленетін алым қандай?

Қызмет көрсету үшін біз екі пайыз аламыз.

Мен чекті жоғалтып алдым, енді не істеймін?

Қанша жоғалттыңыз?

Сіз чектердің нөмірін білесіз бе? Чектің нөмірлерін айтыңыз.

Мен оларды жазып алғанмын.

Сіз чекті қайдан сатып алдыңыз?

Сіздің әлдебір куәлігіңіз бар ма?

Мынау бланкіні толтырып, барлық осы ақпаратты көрсетіңізші.

Сәлеметсіз бе! Менің шотқа ақша салғым келеді.

Жинақ (депозиттік) кітапшаңызды беріңізші.

Қанша сома салғыңыз келеді?

Бес мың теңге.

Менің шоттан ақша алуым қажет.

Қанша сома алғыңыз келеді?

Жүз доллар.

Бізде төлем теңгемен төленеді.

Мен қарсы емеспін.

Менің шотымда қанша ақша қалды?

Сіздің жинақ шотыңызда бес жүз теңге қалды.

Мен депозитке ақша салғым келеді. Мұны қалай ету керек?

Салым немесе депозит бланкісін толтырыңыз.

Сіздерде доллар айырбастау бағамы қандай?

Мен Ресей рублінің теңгеге қатысты бағамын білгім келеді?

Айырбастау бағамы бір доллар үшін 120 теңге.

Доллардың басқа валюталарға қатысты бағамы түсіп (өсіп) келеді.

Мен доллар сатып алғым келеді.

Сіз қанша доллар сатып алғыңыз келеді?

Екі жүз доллар, мүмкін болса, құны жүз долларлық екі купюр берсеңіз.

Міне ақшаңыз.

Рахмет.

здесь когда-то была пустыня — бұл жер кезінде шөл дала болған

денег не было — ақша болған жоқ

быть на совещании — басқосуда болу

рядом был лес — жанында орман болатын

был уже вечер — кеш еді

быть у врача — дәрігерде болу

ночью был дождь — түнде жаңбыр жауды

Біз мамандарды іссапармен жіберу мәселелерін талқылауымыз керек.

Әрбір тарап мамандарды екінші тараптың институттары мен кәсіпорындарына іссапармен жібереді.

Өзара мамандар алмасу іссапармен жіберу кестесіне сәйкес жүргізіледі.

Мамандар ынтымақтастық жоспарына сәйкес іріктеп алынады.

Мамандарды іссапармен жіберуге жұмсалатын шығындарды біздің (сіздің) тарап көтереді.

Мамандар... келіседі.

- стандарттау мәселелерін

- қондырғылардың негізгі параметрлерін

- жобаларды

- жабдықтың техникалық сипаттамаларын

Біз мамандарды іссапармен жіберу кестесін әлі алған жоқпыз.

Біз оны сізге салып жібереміз.

Мамандардың сапарға шығатын күнін қуаттауды сұраймын.

Мамандардың жұмыс мерзімін бір айға ұзартуды сұраймыз.

Мамандардың дәл келетін күнін атаңызшы.

Біз мамандарымыздың... қалар едік.

- бастапқы деректерді жинағанын

- авторлық қадағалау жасағанын

- іске қосу-баптау жұмыстарын орындағанын

- жабдықты пайдалануға беруін

Бізде қарсылық жоқ.

Бізге... хабарлаңыздар.

- мамандардың санын

- мамандардың мамандығын

- мамандардың болу мерзімін

- мамандардың жұмыс істеуі үшін қажетті шарттарды

Қажетті ақпарат дереу берілетін болады.

Жұмыстарды жүргізу үшін мамандардың бұл саны жетеді (жетпейді).

Бұл мәселе тиісті ұйымдармен (министрліктермен) келісіледі.

Олар мамандардың аталмыш санын қуаттады.

Біз бұған келісе аламыз (алмаймыз).

Біз жіберілетін мамандардың санын қысқартпақ болып шештік.

Бұл мүмкін (емес).

Ең алдымен... келісіп алуымыз қажет.

- мамандарды іссапармен жіберу шарттарын

- мамандардың тапсырыскер елінде болу шарттарын

- тұрғын үй-тұрмыс жағдайларын

Біз мұны кейінірек талқылауымызға болар еді.

Қанекей, сіздің мамандар жіберу туралы ұсынысыңызды... талқылайық.

- осы жылдың наурызында

- осы жылдың аяғында

- келесі жылы

Біз мамандардың осы тобының сіздің елде болу мерзімін ұзартқымыз келеді.

Жақсы. Мұны ұйымдастыруға болады.

Сіздер мамандардың... көтеруге тиіссіздер.

- қажет болған жағдайда ауруханаға жатқызылуын

- жиһаздалған жұмыс және тұрғын үй-жайларымен қамтамасыз етілуін

- тиісті медициналық қызмет көрсетілуін

- іс бабында жүріп-тұру үшін қажетті көлік құралдарымен тиісінше қамтамасыз етілуін

Мұның бәрі келісімшартта айтылды.

Сіздердің мамандарды іссапармен жіберу шарттарыңыз бізге қолайлы (емес).

Әрбір маманның 12 ай жұмыс істегеннен кейін демалысқа шығуы уақытын келісіп алуымыз қажет деп есептейміз.

Біз өтемақы мөлшерлемесін талқылағымыз келеді.

Өтемақы мөлшерлемесін көтеру (түсіру) қажет деп есептейміз.

Біз бұл мәселемен айналысамыз.

Біздің маман қатты ауырады. Ол емделуге мұқтаж.

Сіздің маман 2 айдан бері ауырады. Қазір ол ауруханада жатыр.